Η Αρκαδία είναι ένας ειδυλλιακός τόπος. Πεζογράφοι και ποιητές όλων των εποχών, από την αρχαιότητα και το μεσαίωνα μέχρι τα νεότερα χρόνια, εξυμνούν τις φυσικές της καλλονές. Κόμπαζε εκείνος που μπορούσε να πει ότι είχε την τύχη να ζει ανάμεσα στους Αρκάδες. Στα χρόνια ανάμεσα στο 16ο και 17ο αιώνα ενθουσίαζε τον τότε ρομαντικό κόσμο, πεζογράφους, ποιητές, καλλιτέχνες και τους έκανε συχνά να λένε την παροιμιώδη φράση: "Et in Arcadia ego" που σημαίνει "κι εγώ στην Αρκαδία ανήκω". Άνθρωποι του πνεύματος σ' ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό χώρο έγραψαν έργα για την πανέμορφη χώρα της Αρκαδίας.
Ο Άγγλος Σένδεϋς έγραψε την "Αρκαδία του". Ο μεγάλος Γκαίτε παρουσίασε την Αρκαδία στον "Φάουστ". Ο φιλέλληνας Γερμανός Σίλλερ συνέθεσε το ποίημά του "Resignation" υποτάσσοντας τον εαυτό του στη μοίρα λέγοντας: " κι εγώ γεννήθηκα στην Αρκαδία". Ο μεγάλος ζωγράφος Πουσέν εμπνεύστηκε τις καλλιτεχνικές συνθέσεις του και φιλοτέχνησε τον πίνακα " τους βοσκούς της Αρκαδίας" με την περίφημη επιγραφή "et in Arcadia ego" "κι εγώ ανήκω στην Αρκαδία" , λόγια χαραγμένα στον τάφο ενός βοσκού που τη διαβάζει ένας περαστικός έφηβος.
Η αρχαία Αρκαδία κατοικείτο από τους Μαντινείς και τους Τεγεάτες που μοιράζονταν με τους άλλους Αρκάδες το υπόλοιπο κεντρικό τμήμα της Πελοποννήσου. Οι Κορίνθιοι, οι Σικυώνιοι, οι Αχαιοί, οι Ηλείοι, οι Μεσσήνιοι, οι Λακεδαιμόνιοι και οι Αργείοι κατοικούσαν την παραλιακή χώρα της Πελοποννήσου. Αφού όλοι οι παραπάνω έφταναν μέχρι τη θάλασσα, οι Αρκάδες κατείχαν μόνο το εσωτερικό τμήμα της Πελοποννήσου, στερημένοι από παραλίες από όλες τις πλευρές της χώρας τους.
"...Αρκάδες, το εντός (της Πελοποννήσου) οικούσιν, αποκλεισμένοι θαλάσσης πανταχόθεν..." Παυσανίας Αρκαδικά
Γι αυτό και ο Όμηρος αναφέρει ότι οι Αρκάδες πήγαν στην εκστρατεία της Τροίας αφού πήραν πλοία από τον Αγαμέμνονα.
"...Στα πλοία εμπειροπόλεμοι Αρκάδες αρμενίζαν,
σ' αυτά που έδωσε σ' αυτούς ο άρχων Αγαμέμνον,
καράβια καλοτάξιδα, που σχίζανε το κύμα..."
¨Ομηρος Ιλ. 611-613.
Στη χώρα της Αρκαδίας εγεννήθη ο Πελασγός που έδωσε τ' όνομά του σ' αυτήν και λεγόταν Πελασγία.
Ο Σάμιος ποιητής Άσιος (6ος αι. πΧ) γράφει:
"...Στα όρη τα ψηλόκορφα η μαύρη γη γεννάει ισόθεο τον Πελασγό, θνητών γένος να κάνει..."
Ο Πελασγός έγινε βασιλιάς κι επενόησε την κατασκευή καλυβών για να προστατεύονται οι άνθρωποι από τις δύσκολες καιρικές συνθήκες ( κρύο, βροχή, χιόνι, καύσωνα). Με δέρματα προβάτων κατασκεύασε ενδύματα. Έμαθε τους ανθρώπους να μην τρώνε ωμά φύλλα, ρίζες αλλά αντί γι' αυτές τις τροφές κατάλληλος ήταν ο καρπός των δρυών και ειδικότερα τα βελανίδια της "φηγού", δηλαδή της άγριας βελανιδιάς που είναι αλλιώς γνωστή σαν "δέντρο".
Η Πυθία την Δελφών ανέφερε στο χρησμό που έδωσε στους Λακεδαιμονίους το 776 μ.Χ., όταν εκείνοι της ζήτησαν τη συμβουλή της ενώ ετοιμάζοντο να επιτεθούν στην αρκαδική Τεγέα:
"Την Αρκαδία μου ζητάς, ζητάς μεγάλο πράγμα,
εγώ σε σε τη χώρα αυτή δε στέργω να σου δώσω.
Στην Αρκαδία είν' πολλοί άνδρες βαλανηφάγοι,
και δε σ' αρνούμαι αν θες να πας, αλλά θα σ' εμποδίσουν.
Για να χορέψεις πηδηχτά, όμως εσέ θ' αφήσω
και να μετρήσεις με σχοινί τον κάμπο της Τεγέας..."
Οι εισβολείς παράκουσαν το χρησμό, νικήθηκαν, αιχμαλωτίστηκαν μαζί με το βασιλιά τους Χάριλλο και υποχρεώθηκαν αλυσοδεμένοι να καλλιεργούν τον κάμπο της Τεγέας.
Γιος του Πελασγού ήταν ο Λυκάων. Έκτισε την πόλη Λυκόσουρα,στο όρος Λύκαιο. Η Λυκόσουρα θεωρήθηκε η πρώτη χτισμένη πόλη πάνω σε ηπειρωτική ή νησιωτική γη που έγινε υπόδειγμα δημιουργίας άλλων πόλεων. Το Λύκαιο, που σημαίνει φωτεινό, είναι πράγματι μέσα στο φως του Πελοποννησιακού χώρου και προσφέρει μοναδική θέα και χαρακτηριστική μεγαλοπρέπεια. Ονομάζεται γι' αυτό Αρκαδικός Όλυμπος.
Οι αρχαίοι πρόγονοί μας πίστευαν πως στη θέση Κρητέα του Λυκαίου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Δίας και όχι στο νησί της Κρήτης. Η Ρέα, η μάνα του, για να τον γλιτώσει από τον άντρα της τον Κρόνο που έτρωγε τα παιδιά του, το παρέδωσε στις τρεις Νύμφες: Αγνώ, Θεισόα και Νέδα που τον ανάθρεψαν.
Στην κορυφή του φωτεινού βουνού, του Λυκαίου, υπήρχε περίφημος βωμός των θυσιών. Λέγεται ότι εγίνοντο ανθρωποθυσίες. Η παράδοση αναφέρει ότι ο Λυκάων θυσίασε ένα βρέφος και με το αίμα του έκανε σπονδή στο βωμό. τότε λένε μεταμορφώθηκε σε λύκο. Υπήρχε ακόμα το τέμενος του Λυκαίου Δία, που πιστευόταν ότι η ύλη έχανε τον ίσκιο της και έφεγγε μοναχή της. Τα ζώα έχαιραν θεϊκής προστασίας και απαγορευόταν η είσοδος στους θνητούς Ο Παυσανίας αναφέρει ότι υπήρχε μια ιερή ζώνη όπου βρήκαν προστασία ο Πλειοστοάναξ, βασιλιάς της Σπάρτης και οι Μεσσήνιοι φυγάδες. Πράγματι βρέθηκε επιγραφή που αναφέρει ότι υπήρχε περιοχή με το όνομα "Ικετεία" (Προστασία από τους θεούς). Έτσι τα ζώα που έχαιραν θεϊκής προστασίας δεν ήταν άλλα παρά άνθρωποι που ενώ βρίσκοντο σε δύσκολη θέση έβρισκαν άσυλο στο Ιερό.
Το τέμενος του Λυκαίου Δία εθεωρείτο το αρχαιότερο Αρκαδικό Ιερό που ήταν σεβαστό από όλους και είχε μεγάλο κύρος και επιρροή. Η κορυφή του Λυκαίου όρους, η Λυκόσουρα και ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα αποτελούν ένα θαυμάσιο αρχαιολογικό τρίγωνο. Εδώ λατρευόταν, εκτός από το Δία, ο Απόλλωνας, η ¨Αρτεμις, ο Ερμής, η Δήμητρα, η κόρη της Δέσποινα και φυσικά ο Πάνας.
Ο Πάνας, ο τραγόμορφος και τραγοπόδαρος θεός της υπαίθρου, γεννήθηκε στο όρος Κυλλήνη της Αρκαδίας. Ήταν ο καρπός του έρωτα του Ερμή προς μια νύμφη, κόρη του θνητού Δρύοπα. Ο Ερμής πήγε το μωρό στον Όλυμπο όπου οι άλλοι θεοί το ονόμασαν Πάνα, περιγελώντας τον για την εμφάνισή του. Ο Πάνας είχε τις ιδιότητες του βοσκού, του αγρονόμου και του κυνηγού. Φημιζόταν για τις ερωτικές του επιδόσεις. Έπαιζε το σουραύλι του και είχε σπουδαίες μαντικές ικανότητες. Αρχικά λατρευόταν ως θεός μόνο στην Αρκαδία. Κατά τον 5ο αι. π.Χ. η λατρεία του εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα. Λατρευόταν ακόμη στη Έφεσο της Μ. Ασίας στο όρος Λάτμο, στην Αίγυπτο,στην Αιθιοπία, όπου υπήρχε νησί του Πάνα και στις Ινδίες όπου αναφέρεται "πηγή του Πάνα".
Εδώ στο μικρό οροπέδιο της θεϊκής γαλήνης και ομορφιάς αναπτύχθηκε ο αθλητισμός και η μουσική. Έγιναν οι πρώτοι αγώνες τα Λύκαια, πολύ πριν τους αγώνες στην Ολυμπία. Καλλιεργήθηκαν υψηλά ιδανικά, άνθισε η Αρκαδική σκέψη,πραγματοποιήθηκε το πρώτο κοινό των Αρκάδων και υψώθηκε το περίφημο Αρκαδικό ιδεώδες για τη ζωή. Οι Αρκάδες αθλητές αγωνίζοντο χωρίς να αναφέρεται το όνομα της ιδιαίτερης πατρίδας τους αλλά με το εθνικό τους όνομα, σαν Αρκάδες.
Ο Λυκάων απέκτησε πενήντα γιους και μια κόρη, την Καλλιστώ, που έκτισαν πόλεις, όπου ο καθένας θεωρούσε κατάλληλο τον τόπο.
Ο γιος της Καλλιστούς, ο Αρκάς ανέλαβε την εξουσία στη χώρα Πελασγία, που μετονομάσθη σε Αρκαδία και οι κάτοικοί της ονομάστηκαν Αρκάδες αντί Πελασγοί. Ο Αρκάς έφερε στην Αρκαδία την καλλιέργεια του σιταριού που διδάχτηκε από τον Τριπτόλεμο. Έμαθε τους ανθρώπους να φτιάχνουν το ψωμί,να υφαίνουν τα ενδύματά τους, να γνέθουν το μαλλί. Παντρεύτηκε όχι θνητή γυναίκα αλλά μια νύμφη Δρυάδα.
Η κεντρική Αρκαδία που είναι κατ' εξοχήν ορεινή, κατείχε το τμήμα της ιερής για τους Αρκάδες περιοχής της, όπως το ελατοσκέπαστο Μαίναλο,που ήταν το ιερό του Πανός και αγαπητό καταφύγιο της Αρτέμιδος, το αρκαδικό όρος Κυλλήνη, που ήταν το γενέθλιο λίκνο του Ερμή, ο Χελμός αφιερωμένο στους υποχθονίους θεούς με τα ύδατα της Στυγός, το Λύκαιον όρος όπου εγεννήθη ο Λύκαιος Ζευς, έδιναν αληθινή δόξα και ιδιαίτερη τιμή στην Αρκαδία να θεωρείται "Arca deorum" (θεϊκή κιβωτός).
Πράγματι στον περίφημο αυτό Αρκαδικό τόπο με τα μαγευτικά τοπία αλλά και τους τόπους λατρείας των ιερών και των οσίων του γένους μας, νιώθει κανείς περισσότερο ελεύθερος και δημιουργικός και κατά τον Εμ. Ρέπουλη " Τα όρη της και οι δασώδεις φαραγγές της αποπνέουν αέρα σιδηρούχον σφυρηλατούντα νεύρα θελήσεως εις τα τέκνα της, νου ευστροφίαν, οξύτητα αντιλήψεως, δραστηριότητα και ακαταπόνητον φιλοπονίαν.-
Δημήτρης Μπερδούσης Δ/λος ΣΤ3 τάξης